Een lastig pionneneindspel

door Paul Batenburg, 25 oktober 2025


Afgelopen vrijdag kregen Tjerk en ik een pionneneindspel op het bord waar wij een hoop moeilijke beslissingen moesten nemen. In de analyse komen verschillende thema’s aan bod zoals koning binnendringen, verste vrijpion, zetdwang en zelfs corresponderende velden. Eerst heb ik zeven vragen voor de lezer. Ik ben benieuwd of jullie wel de juiste keuzes maken. Jullie kunnen het bijna niet slechter doen dan Tjerk en ik!

De antwoorden vinden jullie in de analyse hierna. Aan het eind kan het ook nagespeeld worden.


Vraag 1: Wit aan zet.
A) 34.Kd3 en wint want de koning komt binnen op damevleugel.
B) 34.a4 om …b5 te voorkomen en wint.
C) Maakt niet uit, het is remise


Vraag 2: Zwart aan zet
A) 39… Kc5 en daarna …a6 en …b5 wint
B) 39… Ka5 en wint
C) het is remise


Vraag 3: wit aan zet
A) 44.axb5 en wit maakt remise
B) 44.Ka1 en wit maakt remise
C) 44.Kc2 en wit maakt remise


Vraag 4: zwart aan zet
A) 44… axb5 en zwart wint
B) 44… Kxb5 en zwart wint
C) beide zetten zijn remise


Vraag 5: wit aan zet
A) 48.cxb4 en wit maakt remise
B) 48.Kc1 en wit maakt remise
C) wit staat verloren


Vraag 6: wit aan zet
A) 51.bxc3 en wit maakt remise
B) 51.Kb1 en wit maakt remise
C) wit staat verloren


Vraag 7: wit aan zet
A) 58.Kxe5 en wit maakt remise
B) 58.Kf5 en wit maakt remise
C) wit staat verloren


En dan nu de analyse:

Paul Batenburg – Tjerk Tinga
RSR IT interne competitie, 24.10.2025



Wit staat gewonnen, al hadden Tjerk en ik dat niet in de gaten tijdens de partij. We dachten dat het gelijk stond.

34.a4??

Ik wilde voorkomen dat zwart ...b5 kon spelen en zo de boel blokkeren. Maar na zwarts volgende zet wordt pion a4 zwak. En nu staat zwart opeens gewonnen. [34.Kd3! de enige zet die wint. 34...b5 35.c4! a6 (35...b4 36.Kc2+- en koning loopt via a4 naar binnen.) 36.cxb5 axb5 37.a4!+- en de witte koning gaat pion c5 veroveren. 37...bxa4 38.Kc4 Ke6 39.Kxc5 en wit kan kiezen of hij eerst pion a4 wilt veroveren of eerst pion e5.]

34...c4!

Legt de witte damevleugel lam. Pion a4 is zwak en als wit ooit b2-b4 speelt dan krijgt wit geisoleerde pionnen na cxb3 en passant. Zwart staat gewonnen.

35.Kd2

Ik probeer naar a3 te rennen. En kijken of er nog iets te redden valt. [35.b4 helpt niet want de zwarte koning komt binnen. 35...cxb3 en wit houdt twee geisoleerde pionnen over. De zwarte koning komt via c5 binnen. 36.Kd3 Ke6 37.c4 Kd6 38.Kc3 Kc5 39.Kxb3 Kd4–+]

35...Ke6 36.Kc2 Kd6 37.Kb1

[37.b4 cxb3+ 38.Kxb3 Kc5 en zwart wint.]

37...Kc6 38.Ka2 Kb6 39.Ka3



39...Kc5

Gaat de verkeerde kant op. Zwart staat nog steeds gewonnen, maar om te winnen moet de zwarte koning naar a5. [39...Ka5 is de snelste manier om te winnen. Pion a4 staat aangevallen dus wit is gedwongen om b2-b4 te spelen. 40.b4+ cxb3 41.Kxb3 b5 en zwart wint met de verste vrijpion. 42.axb5 Kxb5 zwart gaat rennen met a-pion. De koningen veroveren de vijandelijke pion en dan staat de zwarte koning dichter bij het centrum en wint. 43.c4+ Kc5 44.Kc3 a5 45.Kb3 a4+ 46.Kxa4 Kxc4–+]

40.Ka2 g3

Het is niet nodig om hier een tempo zet weg te geven, beter bewaren voor een later moment.

41.Ka3 a6 42.Ka2 b6?=

De zwarte koning moet naar a5. Dat kan nu niet meer. [42...Kb6! zoals gezegd moet de koning naar a5. 43.Ka3 (43.b4 cxb3+ 44.Kxb3 Kc5–+) 43...Ka5 44.b4+ cxb3 45.Kxb3 b5–+ 46.axb5 Kxb5 en zwart wint weer dankzij verste vrijpion.]

43.Kb1 b5



44.axb5?

Slaan is niet verplicht! [44.Ka1! wit moet ervoor zorgen dat hij Ka3 kan spelen zodra zwart ...Ka5 speelt. En dus moet wit Ka2 spelen in antwoord op ...Kb6. En dus moet witte koning op a1 en b1 wachten zo lang de zwarte koning op c5 of c6 staat. Voor de kenners: de theorie van de corresponderende velden. 44...Kb6 (44...Kc6 45.Kb1) 45.Ka2 Ka5 46.Ka3 bxa4 47.Ka2 en remise, zwart komt er niet doorheen; 44.Kc2 is misschien ook net remise, maar zwart heeft goede winstkansen. 44...Kb6 45.Kd2 Ka5 46.axb5 Kxb5 47.Ke3 Ka4 48.Kf3 Kb3 49.Kxg3 Kxb2 50.Kf2 Kxc3 (50...a5 51.g4=) 51.g4 hxg4 52.h5 Kd4 53.h6 c3 54.h7 c2 55.h8D c1D 56.Dd8+ Kxe4 57.Da8+ en zwart staat weliswaar 3 pionnen voor maar wit heeft veel schaakjes. Misschien eeuwig schaak.]



44...axb5?

Nu staat het opeens gelijk. [44...Kxb5!–+ en de zwarte koning komt binnen via b3. Daarna kan zwart pion oprukken naar a3 en na pionnenruil gaat c3 verloren. 45.Ka2 Ka4 46.Kb1 Kb3 47.Ka1 Kc2 48.Ka2 Kd3 en pion e4 valt.]

45.Kc2 b4

[45...Kb6 46.b4 cxb3+ 47.Kxb3 is ook remise. De zwarte koning kan niet binnen komen. 47...Kc5 48.Kc2 Kc4 49.Kd2 Kb3 50.Kd3]

46.Kd2 Kb5 47.Kc2 Ka4



48.Kc1?

De beslissende fout. [48.cxb4! Kxb4 49.Kd2 Kb3 50.Kc1 c3 alles lijkt verloren voor wit. Maar wit heeft nog een zet.



51.Kb1!= Kc4 (51...cxb2 pat.) 52.bxc3 Kxc3 dit moet toch gewonnen zijn voor zwart, zou je denken. Toch niet... 53.Kc1 Kd3 54.Kd1 Kxe4 Ongelooflijk, zwart heeft een vrijpion en pion h4 gaat eraan. Toch kan wit op studieachtige wijze remise maken. 55.Ke2 Wit heeft de oppositie, dus alleen met zijn vrije e-pion gaat zwart het niet redden. 55...Kf4 56.Kd3 Kg4 57.Ke4 Kxh4



58.Kf5!! wit moet niet te snel de e-pion slaan want dan wint zwart. (58.Kxe5 Kg4 59.Ke4 h4 60.Ke3 h3 61.gxh3+ Kxh3 62.Ke2 Kh2–+) 58...e4 59.Kf4 en weer slaat wit de e-pion niet. Deze moet zo laat mogelijk worden geslagen. 59...e3 60.Kxe3 Kg4 Door het slaan van de zwarte e-pion uit te stellen staat de witte koning nu op e3 in plaats van e5. En dat is net genoeg om remise te maken. 61.Ke2 h4 62.Kf1 h3 63.Kg1 remise!]

48...bxc3–+

nu gaat pion c3 er aan.

49.bxc3 Kb3 50.Kd2 Kb2

0–1